Μία πόλη χωρίς μνήμη; (του Βαγγέλη Παυλίδη από τη "Ροδιακή" της 17-4-2011)

Θα κριθούμε όχι τόσο από τα μνημεία που χτίζουμε όσο απ’ αυτά που έχουμε καταστρέψει

Από τον συμπατριώτη μας κ. Βαγγέλη Παυλίδη, αναφορικά με το θέμα του κτιρίου των Αλευρόμυλων, πήραμε και δημοσιεύουμε την παρακάτω επιστολή:

“Κύριε διευθυντή,

παρακολουθόντας την ειδησεογραφία και το θέμα που έχει προκύψει με τους Αλευρόμυλους S.A.M.I.C.A. - "του Σολούνια" που λέγαμε- αναρωτιέμαι ποια να είναι άραγε τα κριτήρια με τα οποία αποφασίζεται η τύχη ενός τέτοιου κτιρίου.  Είναι φανερό πως τα κριτήρια αυτά είναι υποκειμενικά, αφού άλλες επιτροπές ή υπηρεσίες κρίνουν με έναν τρόπο και άλλες με άλλον.  Ως υποκειμενικές, όμως, οι κρίσεις αυτές αφίνουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα και "σηκώνουν πολύ νερό" και συζήτηση.

Σκοπός μου δεν είναι να αναφερθώ εδώ στην αισθητική αξία του κτιρίου.  Πάνω σ' αυτό θα πώ μόνο πως το θεωρώ αξιόλογο δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της εποχής του -μιας εποχής που η Ρόδος ΕΙΧΕ βιομηχανία - και που τυχαία ή σκόπιμα είναι σε αισθητική αρμονία με τα Μεσαιωνικά τείχη που, όπως το βλέπει κανείς από τη θάλασσα, αποτελούν το φόντο του.

Θα'θελα όμως να αναφερθώ σε μια άλλη παράμετρο: στη σημασία ενός κτιρίου ως σημαντικό σημείο αναφοράς μιας πόλης.  Πιστεύω πως ένα τοπόσημο δεν είναι απαραίτητα ένα έργο τέχνης. 

Τα σύμβολα αυτά δεν τα κατασκευάζουν οι αρχιτέκτονες, αλλά δημιουργούνται απο την ίδια τη ζωή, αφού έχουν χτιστεί.  Δημιουργούνται και καταξιώνονται απ' αυτούς που ζούν, δραστηριοποιούνται και ταυτίζονται μ' αυτά.  Το βασικό χαραχτηριστικό ενός τοπόσημου δεν είναι τόσο η μορφή του όσο η θέση που κατέχει στη ζωή μιας πόλης, στη μνήμη, στην κοινωνική ιστορία της.

Μ' αυτή την έννοια μπορούμε να πούμε πως τα παλιά κτίρια δεν ανήκουν μόνο στον κατά τον νόμο ιδιοκτήτη τους, ούτε μόνο σε μας τους ζωντανούς.  Ανήκουν ταυτόχρονα και στους προγόνους μας που τα ΄χτισαν  μα και σ' αυτούς που θα μας διαδεχθούν.  Μ' άλλα λόγια, δεν είναι δικά μας για να τα κάνουμε ό,τι θέλουμε.  Είναι κομμάτι της ιστορίας μας, είναι στις ρίζες μας, και καθήκον μας είναι να τα φυλάξουμε γι αυτούς που θάρθουν μετά από μας.  Ενας τόπος χωρίς παρελθόν δεν είναι παρά μια έρημος. Μια πόλη χωρίς τα παλιά της χτήρια είναι σαν άνθρωπος χωρίς μνήμη.  Η Ρόδος ευτύχησε να έχει μερικά σημαντικότατα τοπόσημα.  Είναι αυτά που σφραγίζουν την ταυτότητά της, είναι αυτά που την κάνουν διαφορετική,είναι τα σημεία αναφοράς για μας που γεννηθήκαμε εδώ.  Είναι αυτά που μας κάνουν να λέμε "Ναι, αυτός είναι ο τόπος μου! 

Εδώ γεννήθηκα, εδώ γεννήθηκε ο πατέρας μου κι ο παππούς μου πριν απ' αυτόν.  Εδώ έπαιζα παιδί με τους φίλους μου, εδώ γνώρισα την πρώτη μου αγάπη!"  Αναρωτιέται κανείς αν η Ρόδος θα ήταν "η Ρόδος ΜΑΣ" χωρίς αυτά.  Η Ρόδος όμως έχει ήδη χάσει και πολλά.  Να θυμηθούμε τα υπέροχα νεοκλασσικά και τα κτίρια του μεσοπολέμου που έγιναν απρόσωποι, στην καλύτερη περίπτωση, όγκοι μπετόν και αλουμινίου;  Ή να θυμηθούμε τον "Ανθισμένο Πύργο" και το σκεπασμένο με ψηφιδωτό χοχλάκι διώροφο δίπλα στην Επαυλη;  

Είναι καιρός πιστεύω να σταματήσουμε την καταστροφή.  Η διάσωση και συντήρηση των παλιών χτηρίων είναι από τους καλύτερους τρόπους να εξασφαλίσουμε τη συνέχεια του τόπου που ζούμε, και να διαφυλάξουμε την ταυτότητά  μας που όλο και χάνεται στη θολή σούπα της παγκόσμιας ομογενοποίησης. Κι όπως είπε κάποιος, "Θα κριθούμε όχι τόσο από τα μνημεία που χτίζουμε όσο απ' αυτά που έχουμε καταστρέψει".

Με εκτίμηση

Βαγγέλης Παυλίδης”